"Wszystkie moje myśli są pesymistyczne." - Joker (Nie do końca)recenzja #6

Ostatnimi czasy, w internecie można natknąć się na wiele artykułów bądź recenzji, które zanadto podkreślają, jak bardzo Joaquin Phoenix odnajduje się w roli Jokera, ile tej roli poświęcił czy chociażby, jaką wagę ma  tu nawet i przeznaczenie. I choć to wszystko może wydawać się naprawdę tendencyjne, to w jednym nie trudno się nie zgodzić - "Joker" jest filmem dość specyficznym, niestandardowym,biorąc pod uwagę filmy o superbohaterach i czarnych charakterach.

Źródło: link

Ulica Krokodyli w amerykańskim stylu

Świat przedstawiony w filmie Todda Phillipsa miejscami przywodzi na myśl miasto z jednego z opowiadań Schulza - to miejsce wyjątkowo brudne,  szare, niepokojące i "bezduszne".Gotham przypomina  dystopię, gdzie więcej człowieka można zobaczyć w maszynach ( o ile w ogóle) niż w ludziach. Każdy tutaj nie widzi nic, prócz czubka własnego nosa i dba tylko o swoje sprawy. Ludzie biedni, poszkodowani, chorzy psychicznie nie mają co liczyć na jakąkolwiek prawdziwą pomoc, a ich sytuacja bywa wykorzystywana przez polityków w ich kampaniach wyborczych. Dodatkowo, nawet najmłodsi zdają się być wręcz przesiąknięci wszechobecnym "brzydkim zapachem", obojętnością z chłodem emocjonalnym na czele.

Źródło: link

Miasto ma w sobie wiele z kultury lat 80', kiedy to technologia zaawansowana dopiero stawiała swoje pierwsze kroki. Przez to skojarzenie, może się Szanownemu Oglądającemu wydawać,
 iż reżyser kreuje tutaj wizję rzeczywistości alternatywnej, coś w stylu "co by było, gdyby...?". Nie jest to bynajmniej założenie błędne, jednak liczne nawiązania do komiksów o przygodach Człowieka Nietoperza kierują wszelkie interpretacje na nieco inny tor. Fani  lub  po prostu obyci z  powieściami graficznymi na pewno odnajdą w "Jokerze" parę smaczków, szczególnie pod koniec filmu.

Komiksowo czy też nie, główny bohater to postać tragiczna (choć należy zaznaczyć, że trochę i egoistyczna, co da się zauważyć, gdy spojrzy się na jego motywacje), a z każdą kolejną minutą coraz bardziej upada w otchłań szaleństwa . Todd Phillips duży nacisk kładzie również na przeszłość i przypadłość, choroby  mężczyzny co w punkcie kulminacyjnym tworzy mieszankę wybuchową. Jednak to właśnie otoczenie kształtuje go najbardziej, tworząc z niego "produkt na miarę czasów".

Źródło: link

Tancerz o zielonych włosach

Czy "Joker" jest czymś na kształt teatru jednego aktora? Nie powiedziałabym. Owszem, Joaquin Phoenix w roli Arthura gra tu pierwsze skrzypce (co zresztą wychodzi mu rewelacyjnie, tworząc coś godnego Oscara), jednak postacie drugoplanowe też wypadają bardzo dobrze. Nie są co prawda, tak wyraziste jak wyżej wspomniany, niemniej składają się na pięknie zgraną (czasami odpychającą) całość. 

To właśnie gra aktorska Bretta Cullena, Frances Conroy  czy Roberta De Niro sprawia, że widz jest w stanie jeszcze bardziej poczuć ból człowieka w makijażu klauna - oni wszyscy tworzą tak realistyczne, a zarazem tak zepsute i przeżarte żółcią, osoby, iż nietrudno uwierzyć, że w jakiś sposób dołożyły cegiełkę "od siebie", jeśli chodzi o obłęd skopanego przez życie komika. Nieważne, czy to polityk, startujący w wyborach na burmistrza, schorowana matka, wymagająca stałej opieki i leczenia, czy gospodarz popularnego talk show.

Źródło: link

Mimo wszystko, w całym filmie przebija
się jedna scena, która zostaje w pamięci na dłużej: jedna poza towarzyszy widzowi do końca seansu. 

O ile przez całe (ponad) dwie godzin można wejrzeć w psychikę przyszłego zbrodniarza (wszystko zabawione jest subiektywizmem),
tak  jeden, bardzo wyrazisty moment zostawia ludzi po drugiej stronie ekranu
z przeświadczeniem, że od tej pory nie ma już odwrotu, co podkreśla i muzyka w tle.

Ewidentnie widać, że zarówno reżyser, jak i aktorzy (zwłaszcza w roli głównej) dobrze wczuli się w kreację ukazanego świata, jak i społeczeństwo, które go tworzy. (A ścieżka dźwiękowa, autorstwa Hildura Guðnadóttir,
 to istna wisienka na torcie, swoiste dopełnienie wrogiego klimatu.)

Człowiek w masce

Kontrowersji wokół adaptacji nazbierało się dużo, czemu w zasadzie trudno się dziwić, bowiem niektórzy dopatrują się w niej czegoś, co może podburzać innych do tego typu zachowań.   

Powstrzymam się od rozpisywania na ten temat, niemniej pragnę zaznaczyć, że -  w tekście kultury, jak i w rzeczywistości - nic, absolutnie nic nie usprawiedliwia takich zachowań i aktów przemocy. Antybohaterów, czarnych charakterów lub postacie o wyjątkowo wątpliwym systemie wartości oglądamy na ekranach kin regularnie, ale przecież nikt o zdrowych zmysłach nie zacznie od razu zachowywać się dokładnie jak oni. Prawdą jest, że niektóre z przedstawionych cech negatywnych można zauważyć i u siebie, ale to nie powód do racjonalizowania owych negatywnych aspektów osobowości lub zachowań.

Ta kwestia została poruszona również w tym przypadku: środowisko miało wpływ na kształtowanie się problemów psychicznych, ludzie dookoła mogli nie być dla siebie - zaprzeczając nazwie gatunku - ludźmi, ale komik z problemami w dalszym ciągu dopuścił się zbrodni, zabił i nic tego nie podważy.

Poza tym, należy pamiętać o jednym: zło nie potrzebuje usprawiedliwienia ani nawet motywacji. Zło w swojej istocie może dziać się samoistnie.

Źródło: link

Farbą po schemacie

"Joker", Phillipsa nie spodoba się każdemu z prostego powodu - to nie  film dla każdego. 

To ciężkie dzieło, ot co! Choć już na tym etapie zbiera pozytywne recenzje i nagrody (np. Złotego Lwa), to nie został stworzony w celu "udobruchania publiczności",
a przynajmniej na taki twór nie wygląda.  

Zródło: link

Zmusza do refleksji nad człowieczeństwem i kondycją społeczeństwa w ogóle, siejąc chaos
i zamęt długo po zakończeniu seansu, zrywa ze schematami ciążącym na innych produkcjach o grupie w kolorowych strojach, walczącej ze złem. Podchodzi do dobrze znanej postaci od kompletnie innej strony, stopniowo budując jej tragedię, jak na dramat psychologiczny przystało.

Czy to dobre posunięcie? Ciężko stwierdzić, Drogi Czytelniku, gdyż to kwestia mocno subiektywna. Na pewno jest inaczej, tak samo jak inne były kreacje Jokera na przestrzeni lat. 

Czy zatem warto to zobaczyć? Cóż, uważam, że tak, aczkolwiek zaręczam, że to nie należy do lekkich i przyjemnych opowieści przelanych na wielki ekran.

Adnotacja: Dziękuję Zebrze, gdyż  pomogła mi w wyłapaniu pcheł.